Triển vọng và thách thức của đồng euro số

Tiền số là động cơ của nền kinh tế số, và là sự thúc đẩy của xã hội số. Trong những năm gần đây, ngày càng có nhiều quốc gia và khu vực tích cực tìm hiểu hình thức tiền định danh dạng số, và đồng tiền số của ngân hàng trung ương (CBDC) đã dần chuyển từ lý thuyết sang thực hành. Vào tháng 7 năm 2021, Ủy ban Quản lý Ngân hàng Trung ương Châu Âu chính thức khởi động dự án đồng euro số, sẽ tiến hành điều tra và đánh giá các vấn đề chính như lộ trình kỹ thuật, khuôn khổ pháp lý, hình thức ứng dụng và các tác động tiềm ẩn trong hai năm tới. Điều này đánh dấu một giai đoạn mới trong sự phát triển của đồng euro số. Đồng euro số sẽ có tác động rất lớn đến hệ thống thanh toán tiền tệ và thị trường tài chính ở châu Âu và thậm chí cả thế giới, nhưng những thách thức và rủi ro mà nó phải đối mặt cũng không thể bỏ qua.

Nền tảng khởi chạy dự án Euro số

Đầu tiên, nhu cầu về tiền số đã trở nên nổi bật hơn. Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ mạng và kinh tế số, hành vi tiêu dùng, đầu tư và tiết kiệm của cư dân ngày càng trở nên kỹ thuật số. Kể từ khi bùng phát đại dịch covid-19, công việc và lối sống số như mua sắm trực tuyến, giảng dạy trực tuyến, văn phòng trực tuyến và y tế từ xa đã trở nên tích cực hơn, sự phụ thuộc của công chúng vào thanh toán không tiếp xúc đã tăng lên và nhu cầu về các dịch vụ tài chính trực tuyến ngày càng trở nên mạnh mẽ. Theo một báo cáo nghiên cứu của Ngân hàng Trung ương Châu Âu về thái độ của người tiêu dùng đối với thanh toán ở Khu vực đồng tiền chung châu Âu, khoảng một nửa số người được hỏi cho biết họ thích sử dụng các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt và tỷ lệ thanh toán bằng tiền mặt trong tổng số thanh toán cũng từ 79% năm 2016 giảm xuống 73% vào năm 2019.

Thứ hai, có nhiều vấn đề với các phương thức thanh toán hiện tại. Một là tính khả dụng kém. Theo dữ liệu năm 2017 từ cơ sở dữ liệu Chỉ số hòa nhập tài chính toàn cầu của Ngân hàng Thế giới, 5% dân số ở Khu vực đồng tiền chung châu Âu vẫn chưa có tài khoản ngân hàng, trong khi tỷ lệ các nền kinh tế kém phát triển khác trong Liên minh châu Âu thậm chí còn cao hơn. Do không có tài khoản giao dịch và hỗ trợ kỹ thuật, những người này chỉ có thể dùng tiền mặt để thanh toán. Thứ hai là chi phí giao dịch cao. Mạng lưới thanh toán thẻ ngân hàng thường yêu cầu ba hoặc bốn bên tham gia xử lý giao dịch và thu nhiều loại phí khác nhau như phí giao dịch và phí cấp phép. Tính minh bạch và tốc độ giải quyết chưa đạt yêu cầu. Thứ ba là hệ thống thanh toán toàn châu Âu không hoàn hảo. Có nhiều phương thức thanh toán có sẵn cho người tiêu dùng Châu Âu, chẳng hạn như hệ thống thanh toán địa phương như GIRO (hệ thống thanh toán nợ giữa các ngân hàng) ở Đức và thẻ CB (Carte Bancaire) ở Pháp, và các hệ thống thanh toán ngoài khu vực như Visa, Mastercard, PayPal và Alipay, nhưng họ vẫn thiếu một mạng lưới thanh toán bao phủ toàn bộ Châu Âu. Thứ tư, thanh toán xuyên biên giới không hiệu quả và nhiều rủi ro. Hiện tại, hoạt động thanh toán xuyên biên giới của Châu Âu phụ thuộc nhiều vào Hiệp hội Viễn thông Liên Ngân hàng và Tài chính Quốc tế (SWIFT) do Hoa Kỳ kiểm soát. Các giao dịch xuyên biên giới mất 3-5 ngày để đến nơi. Hiệu quả thanh toán thấp, phí xử lý cao, và nó phải đối mặt với rủi ro tín dụng và thanh khoản.

Thứ ba, các loại tiền mã hóa như Bitcoin và các dự án tiền số phi chủ quyền như của Facebook đã phát triển nhanh chóng. Theo thống kê chưa đầy đủ, hiện có hơn 10.000 loại tiền điện tử trên thế giới, với tổng giá trị thị trường hơn 2 nghìn tỷ đô la Mỹ (dữ liệu từ trang web CoinMarketCap, tính đến ngày 26 tháng 8 năm 2021). Do thiếu hỗ trợ giá trị, biến động giá mạnh, hiệu quả giao dịch thấp và tiêu thụ năng lượng lớn của tiền điện tử như Bitcoin, rất khó để thực hiện các chức năng tiền tệ trên thị trường. Đặc điểm "phân quyền" và "nặc danh hoàn toàn" của nó cũng có thể dễ dàng bị bọn tội phạm sử dụng cho các hoạt động kinh tế bất hợp pháp như rửa tiền và tài trợ khủng bố, gây nguy hiểm cho an ninh tài chính và ổn định xã hội. Ngân hàng Trung ương Châu Âu tin rằng theo xu hướng số hóa ngày càng tăng, việc cung cấp một loại tiền số của ngân hàng trung ương không rủi ro, dễ tiếp cận và hiệu quả có thể bù đắp rủi ro của các tài sản mã hóa do các công ty công nghệ lớn chi phối và tránh các tác động tiêu cực đến sự ổn định tài chính và chính sách tiền tệ.

Thứ tư, cộng đồng quốc tế coi trọng và tích cực phát triển việc nghiên cứu đồng tiền số của Ngân hàng Trung Ương. Báo cáo khảo sát mới nhất của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) cho thấy khoảng 86% ngân hàng trung ương ở 65 quốc gia hoặc nền kinh tế trên thế giới đã thực hiện nghiên cứu tiền số, 60% đang tiến hành thử nghiệm hoặc chứng minh khái niệm, và 14 % đã triển khai các dự án thí điểm. Hiện tại, các loại tiền số của ngân hàng trung ương trên hầu hết các quốc gia và nền kinh tế đang trong giai đoạn ngiên cứu phát triển và thử nghiệm, điều này khiến Ngân hàng Trung ương Châu Âu cảm thấy cấp bách phải phát triển đồng euro số.

Hiện trạng phát triển của dự án đồng euro số

Dựa theo nền tảng trên, Ngân hàng Trung ương Châu Âu đã thay đổi thái độ thận trọng trước đây và tích cực tiến hành thiết kế khái niệm và khám phá thực tế về đồng euro số. Việc nghiên cứu và phát triển đồng euro số đã bước vào giai đoạn phát triển nhanh chóng: vào cuối năm 2019, Ngân hàng Trung ương Châu Âu đã thành lập một nhóm làm việc về tiền số của ngân hàng trung ương và khởi động một dự án khái niệm mới "Eurochain" để khám phá tính nặc danh của các loại tiền số; Vào tháng 9 năm 2020, thử nghiệm đồng euro số ra mắt, nhằm đánh giá tính khả thi của các công nghệ thiết kế trong bốn lĩnh vực sổ cái phân tán đồng euro số, quyền riêng tư và chống rửa tiền, các hạn chế đối với đồng euro số đang lưu hành và quyền truy cập của người dùng cuối vào bốn lĩnh vực; Vào tháng 10 năm 2020, báo cáo về đồng euro số công bố các nguyên tắc chỉ đạo cốt lõi, các ứng dụng tiềm năng, cơ sở pháp lý và lộ trình kỹ thuật của việc phát hành đồng euro số; vào tháng 7 năm 2021, dự án đồng euro số bước vào giai đoạn điều tra kéo dài hai năm, với mục tiêu giải quyết các vấn đề chính của thiết kế tiền tệ và cách phân phối nó ra công chúng, quyết định này đã được các nước như Đức và Pháp ủng hộ.

Quá trình phát triển của đồng euro số có thể được tóm tắt từ ba khía cạnh: khuôn khổ pháp lý, thăm dò thực tế và lộ trình kỹ thuật.

(1) Khuôn khổ pháp lý: Việc phát hành đồng euro số có cơ sở pháp lý nhất định, nhưng nó tương đối yếu. Vào tháng 6 năm 2018, Liên minh Châu Âu đã ban hành "Lệnh chống rửa tiền phiên bản thứ năm", trong đó phân loại hoạt động kinh doanh tiền điện tử và ngân hàng, xử lý thanh toán, trò chơi và các dịch vụ khác vào cùng một danh mục pháp lý, quy định các ngân hàng không được từ chối cung cấp dịch vụ cho các doanh nghiệp kinh doanh tiền điện tử hoặc tài sản ảo mà không có lý do chính đáng, đồng thời quy định và giám sát việc sử dụng tiền số tư nhân từ cấp độ pháp lý. Vào năm 2020, Liên minh châu Âu đã mạnh dạn ban hành các tài liệu như "Sách trắng về trí tuệ nhân tạo", "Chiến lược dữ liệu châu Âu" và "Chiến lược công nghiệp mới của châu Âu" để đảm bảo lợi thế cạnh tranh của châu Âu trong nền kinh tế số. Sau đó, Ủy ban châu Âu đã đưa ra dự thảo Luật Thị trường kỹ thuật số và Luật Dịch vụ kỹ thuật số nhằm tăng cường giám sát chống độc quyền trong lĩnh vực thanh toán kỹ thuật số, điều chỉnh việc sử dụng dữ liệu tài chính và tạo môi trường pháp lý cho việc giới thiệu đồng euro số.

(2) Thăm dò thực tế: Các quốc gia thành viên EU đã tiến hành các thăm dò thực tế về thiết kế khái niệm, phương thức phân phối, thanh toán xuyên biên giới và bảo vệ quyền riêng tư. Hiệp hội Ngân hàng Ý đã bắt đầu thử nghiệm đồng euro số dựa trên công nghệ sổ cái phân tán, tập trung vào cách sử dụng tính khả thi kỹ thuật, khả năng lập trình của cơ sở hạ tầng và mô hình phân phối để phân biệt tiền số của ngân hàng trung ương với các hệ thống thanh toán điện tử hiện có. Iberpay, chịu trách nhiệm về hệ thống thanh toán nhanh ở Tây Ban Nha, hợp tác với 16 ngân hàng Tây Ban Nha, hoàn thành thành công thử nghiệm bằng chứng khái niệm để kiểm tra các tùy chọn thiết kế khác nhau cho đồng euro số trong tương lai. Ngân hàng Trung ương Lithuania đã áp dụng kinh nghiệm dự án đồng tiền số kỷ niệm LBCOIN dựa trên blockchain của mình vào việc nghiên cứu đồng euro số, chứng minh tính khả thi của đồng euro số xuyên biên giới được hỗ trợ bởi công nghệ sổ cái phân tán (DLT). Ngân hàng của Pháp và tám công ty nổi tiếng, bao gồm Accenture và HSBC, đã thực hiện các thử nghiệm CBDC với mục đích hiện đại hóa thanh toán liên ngân hàng. Kết quả của các thử nghiệm sẽ đặt nền tảng kỹ thuật cho sự phát triển của đồng euro số. Ngân hàng Hà Lan báo cáo rằng quốc gia này đang chuẩn bị phát triển CBDC và đã đề xuất trở thành một địa điểm thử nghiệm cho đồng euro số.

(3) Lộ trình kỹ thuật: Ngân hàng Trung ương châu Âu sẽ căn cứ vào tình hình thực tế và xác định lộ trình kỹ thuật một cách hợp lý. Là một phần bổ sung cho tiền mặt và tiền gửi ngân hàng trung ương, đồng euro số được thiết kế để tập trung vào giao dịch lẻ cho các cá nhân và công ty phi ngân hàng, nhằm cung cấp cho công chúng một phương thức thanh toán kỹ thuật số đơn giản, miễn phí và đáng tin cậy. Về cơ chế hoạt động, xét thấy Ngân hàng Trung ương châu Âu không có đủ kiến ​​thức chuyên môn và kinh nghiệm để cung cấp các dịch vụ như giám sát giao dịch, phân tích khách hàng và duy trì mối quan hệ, đồng euro số sẽ áp dụng mô hình hoạt động hai cấp. Cụ thể, ngân hàng trung ương chịu trách nhiệm phát hành đồng euro số, vận hành cơ sở hạ tầng đầu cuối và lưu giữ sổ cái giao dịch; các trung gian thanh toán được quy định chịu trách nhiệm về các dịch vụ thanh toán và dịch vụ duy trì tài khoản. Để đối phó với rủi ro tỷ giá hối đoái, thay thế tiền tệ và tội phạm kinh tế do sự lưu động xuyên biên giới của đồng euro số, Ngân hàng Trung ương Châu Âu đang cố gắng sử dụng hệ thống CBDC đa phương để khám phá tính khả thi của tiền tệ chéo và giao dịch xuyên biên giới, nghĩa là các loại tiền số của nhiều ngân hàng trung ương áp dụng các tiêu chuẩn tương thích hoặc thống nhất (chẳng hạn như khuôn khổ quy định, thông lệ thị trường, thông tin định dạng và yêu cầu dữ liệu) và sử dụng các giao diện kỹ thuật hoặc một nền tảng dàn xếp chung để kết nối các hệ thống với nhau hoặc thiết lập một hệ thống thanh toán đa tiền tệ duy nhất để đạt được các giải pháp tương tác xuyên biên giới và đa tiền tệ. Ví dụ: Ngân hàng Pháp, Ngân hàng Thụy Sĩ và một số tổ chức tư nhân cùng triển khai thử nghiệm thanh toán xuyên biên giới bằng tiền bán buôn (wCBDC), chủ yếu tập trung vào thị trường cho vay liên ngân hàng. Ngân hàng Pháp tin rằng dự án sẽ cải thiện đáng kể hiệu quả thanh toán, bảo mật và minh bạch. Ngoài ra, đồng euro số được thiết kế để cho phép các cư dân không thuộc khu vực đồng tiền chug euro có được và sử dụng nó. Trong tương lai, có thể tránh được dòng vốn và biến động tỷ giá hối đoái quá mức bằng cách hạn chế số lượng nắm giữ và xây dựng chính sách hoàn trả.

Những thách thức có thể có của đồng euro số

Đồng euro số sẽ đóng một vai trò trong chính sách tiền tệ, mạng lưới thanh toán, tài chính bao trùm và các lĩnh vực khác; nhưng đồng thời, đồng euro số cũng đang phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng về quyền riêng tư và bảo mật, rủi ro tài chính và giám sát, xây dựng cơ sở hạ tầng, hệ thống .

Đầu tiên, rất khó để tìm ra sự cân bằng giữa bảo vệ quyền riêng tư và hạn chế các hoạt động tài chính bất hợp pháp. Kết quả tham vấn công khai của Ngân hàng Trung ương Châu Âu về đồng euro số cho thấy công chúng có yêu cầu cao nhất đối với quyền riêng tư của các khoản thanh toán bằng tiền số, tiếp theo là bảo mật và phạm vi ứng dụng rộng rãi. Từ góc độ lý thuyết, có một mâu thuẫn giữa tính nặc danh và khả năng truy xuất nguồn gốc của các giao dịch đồng euro số. Nếu người dùng sử dụng đồng euro số mà không xác minh danh tính của mình, tức là khoản thanh toán ẩn danh, nó có thể tạo ra mảnh đất màu mỡ cho các hoạt động bất hợp pháp, cản trở hoạt động chống rửa tiền và chống lại các hoạt động tài trợ khủng bố không vì lợi ích công cộng; nếu người dùng hiển thị danh tính, thông tin giao dịch, vị trí và lịch sử tìm kiếm của mình khi truy cập vào dịch vụ đồng euro số, thì cũng có thể bị các tổ chức trung gian mua lại để tạo ra các giao dịch xám, làm tăng nguy cơ rò rỉ và lạm dụng dữ liệu, xâm phạm quyền riêng tư của người dùng và thậm chí đe dọa sự an toàn của tài sản cá nhân.

Thứ hai, có sự khác biệt lớn về kiến ​​thức kỹ thuật, cơ sở hạ tầng, môi trường pháp lý và các ưu đãi trong Khu vực đồng tiền chung châu Âu. Trình độ chung của các quốc gia châu Âu là khá khác nhau và đồng euro số còn một chặng đường dài để đạt được các khoản thanh toán toàn châu Âu. Thói quen tiêu dùng và sở thích tiền mặt của các nước trong khu vực chung Châu Âu là khác nhau. Ví dụ: các quốc gia như Đức, Malta, Áo và Síp thích thanh toán bằng tiền mặt; ngược lại, Pháp, Bỉ, Phần Lan và Luxembourg thích các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt. Việc xây dựng cơ sở hạ tầng công nghệ số ở các quốc gia không đồng đều và mức độ số hóa cũng khác nhau giữa các quốc gia. Tỷ lệ thanh toán bằng tiền mặt ở Hà Lan đang giảm dần qua từng năm và nước này có cơ sở hạ tầng thanh toán số hiệu quả và đáng tin cậy. Hầu hết các khoản thanh toán đều ở dạng số. Nước này đã đưa ra một số biện pháp để cải thiện hiệu quả của cơ sở hạ tầng thanh toán, chẳng hạn như như thanh toán tức thời. Sự phát triển kỹ thuật số của Hy Lạp tương đối bi quan, và nước này thuộc hàng “các nước bị bỏ lại phía sau”, với tỷ lệ truy cập và thâm nhập Internet thấp hơn mức trung bình của EU. Môi trường pháp lý của tiền số ở mỗi quốc gia thành viên cũng khác nhau. Ví dụ, Đức có các quy định nghiêm ngặt về tiền số, cho phép một số ngân hàng lưu trữ tiền số và thực hiện hoạt động kinh doanh lưu ký tiền số từ năm 2020. Các cá nhân chỉ có thể tham gia vào các doanh nghiệp liên quan với sự chấp thuận chính thức; trong khi quy định của chính phủ Áo về tiền số tương đối lỏng lẻo. Một số công ty chấp nhận phương thức thanh toán bằng tiền số, thu hút một số lượng lớn các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực tiền số thành lập tại đây.

Thứ ba là đưa ra các yêu cầu mới đối với hệ thống giám sát tài chính. Đồng euro số về cơ bản sẽ thay đổi vai trò của các ngân hàng trung ương, ngân hàng thương mại và các tổ chức dịch vụ tài chính phi ngân hàng trong hệ thống tài chính và sẽ tác động đến hệ thống quản lý trong các liên kết như lưu thông, phát hành và thanh toán. Các luật và quy định hiện hành không hoàn thiện, các chính sách quản lý không kiện toàn và mô hình quản lý không phù hợp với thị trường tài chính tiền số, v.v., điều này có thể gây khó khăn cho khung pháp lý trong việc áp dụng đồng euro số. Nếu không có sự giám sát hiệu quả, đồng euro số có thể trở thành nơi trú ẩn an toàn cho bọn tội phạm thực hiện các giao dịch tài chính bất hợp pháp, ngăn cản sự tham gia thị trường của khu vực tư nhân và đổi mới nghiên cứu, đồng thời ảnh hưởng đến sự phát triển ổn định và lành mạnh của thị trường tài chính.

Tác động tiềm tàng của dự án đồng euro số

Các đặc điểm và lộ trình kỹ thuật điển hình của đồng euro số khác với các loại tiền tệ truyền thống, nếu được thiết kế và sử dụng đúng cách, nó có thể cải thiện đáng kể hệ thống thanh toán châu Âu, thúc đẩy sự đổi mới và phát triển của nền tài chính và nền kinh tế số. Ngoài ra, đồng euro số có thể có tác động đến hệ thống tài chính và hệ thống tiền tệ quốc tế.

Một là tăng rủi ro “chạy theo kỹ thuật số” trong các ngân hàng thương mại và cần có các giải pháp thiết kế phù hợp để đối phó hiệu quả với tình trạng mất trung gian tài chính và sự biến động của các nguồn tài chính. Một báo cáo nghiên cứu của Morgan Stanley cho biết, nếu tất cả công dân khu vực đồng euro trên 15 tuổi chuyển đổi 3.000 euro tiền gửi ngân hàng thành euro số do Ngân hàng Trung ương Châu Âu kiểm soát, tổng số tiền gửi của khu vực đồng euro (bao gồm tiền gửi từ các hộ gia đình và các công ty phi tài chính) sẽ giảm 873 tỷ euro (hoặc 8%), tỷ lệ cho vay trên tiền gửi (LDR) bình quân của các ngân hàng trong khu vực sẽ tăng từ 97% lên 105%, đặc biệt là ở các nước nhỏ như Hy Lạp, Latvia, Lithuania và Estonia. Báo cáo cho thấy rằng sự sẵn có của đồng euro số sẽ làm tăng tốc độ và quy mô tiềm năng của việc chuyển tiền gửi ngân hàng sang đồng euro số, dẫn đến giảm quỹ ổn định của các ngân hàng bao gồm tiền gửi nhỏ lẻ, do đó sẽ ảnh hưởng đến khả năng cung cấp tín dụng của các ngân hàng với nền kinh tế thực và hiệu quả phân bổ tín dụng trên thị trường, điều này sẽ gây ra tình trạng "chạy theo kỹ thuật số" và "mất trung gian tài chính", có thể ảnh hưởng đến sự ổn định của thị trường tài chính và hiệu quả của tiền tệ chính sách. Đồng euro số cũng có thể thay đổi cấu trúc tài chính của các ngân hàng thương mại. Việc "chạy theo kỹ thuật số" sẽ dẫn đến sự sụt giảm nguồn tiền gửi ngân hàng, buộc các ngân hàng phải phụ thuộc nhiều hơn vào tài trợ thị trường, do đó làm tăng chi phí và tính không ổn định của tài trợ thị trường, đồng thời làm giảm tỷ lệ quỹ bình ổn ròng (NSFR) của ngân hàng. Để đối phó với sự không có trung gian tài chính nói trên và những thay đổi trong cấu trúc tài chính, báo cáo đồng euro số đã đề xuất rằng các biện pháp như thiết lập hệ thống hoàn trả theo cấp và đặt giới hạn nắm giữ của người dùng có thể được áp dụng để giảm tác động của đồng euro số đối với sự ổn định tài chính.

Thứ hai, sự xuất hiện của đồng euro số có thể dẫn đến sự thay thế tiền tệ của các quốc gia khác. Chi phí thấp và sự tiện lợi của thanh toán số làm giảm chi phí chuyển đổi tiền tệ và đẩy nhanh sự chấp nhận của công chúng. Hiệu ứng lan tỏa của mạng internet được tạo ra bởi phương thức thanh toán và phương thức lưu trữ của đồng euro số sẽ thúc đẩy xu hướng này. Sự sẵn có của đồng euro số có thể làm cho các đồng tiền của nước thứ ba có tiền tệ không ổn định và các yếu tố cơ bản về kinh tế bị thay thế toàn bộ hoặc một phần, khiến đồng euro số dần dần trở thành một phương tiện thanh toán, phương thức tiết kiệm và thậm chí là một đơn vị tài khoản địa phương, đó là “euro số hóa”. Một mặt, " euro số hóa" gây ra mối đe dọa đối với chủ quyền tiền tệ của các nước không thuộc khu vực đồng euro, hoặc thậm chí gây ra sự bất mãn và căng thẳng chính trị giữa các chính phủ nước ngoài; nếu không có thiết kế và biện pháp bảo vệ phù hợp, việc thay thế tiền tệ cũng sẽ làm tăng tính bất cân xứng của hệ thống tiền tệ quốc tế, Tăng khó khăn trong việc kiểm soát ngoại hối và ngăn ngừa rủi ro dòng vốn; Ngoài ra, dữ liệu giao dịch được tạo ra từ việc sử dụng đồng euro số là một tài sản chiến lược quan trọng. Nếu nó không được kiểm soát bởi chính phủ của quốc gia đó và được sử dụng với mục đích xấu, thì nó sẽ đe dọa nghiêm trọng đến an ninh của đất nước và tài sản của người dân. Nhưng mặt khác, từ nội bộ châu Âu, đồng euro số có thể thúc đẩy việc sử dụng đồng euro của các nước thành viên EU, giảm rủi ro biến động tỷ giá hối đoái và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế chung của châu Âu.

Tác giả: Chung Hồng, Phó Viện trưởng, Viện Nghiên cứu Ngân hàng Trung Quốc

Mã Thiên Kiều, nghiên cứu sinh tiến sĩ, Trường Kinh tế, Đại học Nam Khai

Nguồn: Ngoại hối Trung Quốc, kỳ số 19, 2021