Lý do Tổng thống Ukraina muốn gặp mặt Tổng thống Nga Putin

Cuộc chiến giữa Nga và Ukraina kéo dài từ tháng 2 năm 2022 đến nay đã gây ra những hậu quả thảm khốc không chỉ cho hai quốc gia trực tiếp tham chiến mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến tình hình an ninh, kinh tế và địa chính trị toàn cầu.

Trong bối cảnh xung đột chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, thông tin Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelenskyy bày tỏ mong muốn gặp trực tiếp Tổng thống Nga Vladimir Putin để đàm phán và tìm kiếm giải pháp chấm dứt chiến tranh đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận quốc tế. Vậy điều gì thúc đẩy nhà lãnh đạo Ukraina đưa ra lời đề nghị này?

Bài viết này sẽ phân tích một cách toàn diện các lý do chiến lược, nhân đạo, chính trị và quốc tế đăng sau mong muốn gặp mặt trực tiếp Tổng thống Nga của Tổng thống Ukraina.

1. Khát vọng chấm dứt chiến tranh và ngăn chặn tổn thất nhân đạo

Một trong những lý do cốt lõi khiến Tổng thống Zelenskyy muốn gặp ông Putin chính là nhằm tìm kiếm một cơ hội hòa bình, kết thúc chiến tranh. Từ khi xung đột bùng phát, hàng chục nghìn binh sĩ và dân thường đã thiệt mạng, hàng triệu người Ukraina phải rời bỏ nhà cửa đi tị nạn ở nước ngoài. Các thành phố lớn như Mariupol, Bakhmut, Kharkiv hay Kherson đã hứng chịu thiệt hại nặng nề.

Là người đứng đầu đất nước, ông Zelenskyy hiểu rằng chiến tranh càng kéo dài thì cái giá phải trả càng lớn. Dù luôn thể hiện tinh thần kiên cường và quyết tâm bảo vệ lãnh thổ, ông cũng không thể phủ nhận rằng người dân Ukraina đang kiệt quệ cả về thể chất và tinh thần. Trong bối cảnh đó, một cuộc gặp trực tiếp với ông Putin, dù là rất khó khăn về mặt chính trị, vẫn có thể là một cơ hội để mở cánh cửa đối thoại, giảm bớt đau thương và tránh những tổn thất mới.

2. Bế tắc trên chiến trường buộc phải tìm đến giải pháp chính trị

 Sau hơn hai năm giao tranh khốc liệt, chiến sự ở Ukraina đang rơi vào thế giằng co. Các đợt phản công của Ukraina trong năm 2023 và đầu 2024 không đạt được các kết quả chiến lược như kỳ vọng. Trong khi đó, Nga vẫn kiểm soát một phần lớn lãnh thổ ở miền Đông và miền Nam Ukraina. Thực tế chiến trường đang khiến cả hai bên đều mỏi mệt, hao tổn nhân lực, tài lực và tinh thần. Ukraina phụ thuộc rất nhiều vào viện trợ quân sự từ phương Tây, nhưng nguồn hỗ trợ này bắt đầu có dấu hiệu suy giảm, đặc biệt khi tình hình chính trị ở Mỹ và châu Âu thay đổi theo hướng ít ưu tiên cho chiến sự Ukraina hơn trước. Trong bối cảnh đó, ông Zelenskyy buộc phải cân nhắc đến các giải pháp chính trị như một phương án thay thế cho con đường quân sự đơn thuần.

Việc đề xuất gặp Tổng thống Putin vì vậy không chỉ là biểu hiện của thiện chí đối thoại, mà còn là cách để mở ra khả năng thương lượng nhằm thoát khỏi thế bế tắc hiện tại.

3. Gia tăng áp lực quốc tế đòi hỏi giải pháp ngoại giao

Kể từ đầu năm 2024, cộng đồng quốc tế, trong đó có Liên Hợp Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc, và đặc biệt là các quốc gia Trung Đông và châu Phi - những nước chịu ảnh hưởng lớn từ chiến tranh Ukraina (về năng lượng và lương thực), đã không ngừng kêu gọi hai bên ngồi vào bàn đàm phán.

Các hội nghị quốc tế như Hội nghị Hòa bình Thụy Sĩ (tháng 6/2024) dù chưa có sự tham gia của Nga, nhưng cũng cho thấy áp lực quốc tế ngày càng tăng nhằm thúc đẩy một giải pháp chính trị. Trong bối cảnh này, việc Tổng thống Ukraina chủ động đề xuất cuộc gặp với ông Putin có thể được xem là một hành động mang tính chiến lược, nhằm chứng minh rằng Ukraina là bên có thiện chí hòa bình, qua đó giành được sự ủng hộ mạnh mẽ hơn của cộng đồng quốc tế.

4. Cân nhắc yếu tố nội bộ và củng cố vị thế chính trị

Chiến tranh không chỉ là cuộc đấu sức giữa các quốc gia, mà còn là bài kiểm tra khốc liệt đối với năng lực lãnh đạo của người đứng đầu đất nước. Tổng thống Zelenskyy, người từng là một diễn viên hài, đã khẳng định vị thế của mình như một nhà lãnh đạo thời chiến xuất sắc. Tuy nhiên, sau hơn hai năm chiến tranh, những căng thẳng trong nội bộ chính trị Ukraina bắt đầu gia tăng.

Nhiều tiếng nói trong xã hội Ukraina bắt đầu kêu gọi chính quyền tìm giải pháp hòa bình thay vì tiếp tục lao vào cuộc chiến tiêu hao. Một số chính trị gia đối lập cũng chỉ trích chính sách "không nhượng bộ" của ông Zelenskyy là quá cứng rắn và thiếu linh hoạt. Trong bối cảnh đó, đề xuất gặp ông Putin có thể được xem là một nỗ lực của Tổng thống Zelenskyy nhằm thể hiện bản thân là một nhà lãnh đạo thực tế, biết cân nhắc lợi ích quốc gia - dân tộc và sẵn sàng đối thoại vì hòa bình.

5. Tìm kiếm lối thoát cho các vấn đề hậu chiến và tái thiết đất nước

Chiến tranh không chỉ tàn phá cơ sở hạ tầng, mà còn làm suy yếu nền kinh tế Ukraina trầm trọng. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, thiệt hại vật chất do chiến tranh gây ra cho Ukraina đã vượt quá 400 tỷ USD. Hơn 60% ngành công nghiệp bị đình trệ hoặc phá hủy, nợ công gia tăng, hệ thống năng lượng bị tấn công nặng nề.

Trong bối cảnh tái thiết hậu chiến cần một lộ trình rõ ràng và sự cam kết từ các bên liên quan, việc mở đường cho một cuộc gặp cấp cao có thể giúp Ukraina sớm định hình được tương lai sau xung đột. Một cuộc gặp như vậy, nếu đi kèm với các thỏa thuận hòa bình, sẽ mở ra cơ hội để Ukraina tiếp cận thêm các nguồn tài chính, đầu tư quốc tế và phục hồi nền kinh tế.

6. Cảnh báo nguy cơ leo thang ngoài tầm kiểm soát

Một lý do quan trọng khác khiến ông Zelenskyy muốn đối thoại trực tiếp với ông Putin là để ngăn chặn nguy cơ chiến tranh leo thang vượt khỏi biên giới Ukraina. Việc Nga tăng cường hiện diện quân sự ở Belarus, triển khai tên lửa tầm xa, cũng như những diễn biến quân sự ở Biển Đen hay vùng biên giới với NATO (như Ba Lan, Moldova) đã khiến nhiều nhà phân tích lo ngại về khả năng cuộc chiến lan rộng.

 Nếu không có kênh đối thoại trực tiếp, nguy cơ hiểu lầm chiến lược, sự cố quân sự hoặc những hành động trả đũa ngoài ý muốn có thể dẫn tới một cuộc đối đầu lớn hơn giữa Nga và NATO. Một cuộc gặp giữa hai nguyên thủ quốc gia vì vậy có thể là "van xả áp" cần thiết để tránh kịch bản tồi tệ hơn cho toàn khu vực và thế giới.

7. Những toan tính ngoại giao sâu xa hơn

Mặc dù ông Zelenskyy luôn khang định Ukraina không nhượng bộ về lãnh thổ, nhưng trong thực tế chính trị, mọi cuộc đàm phán đều là quá trình tìm kiếm điểm cân bằng lợi ích. Việc đề nghị gặp trực tiếp ông Putin có thể còn là chiến thuật nhằm thử thách quan điểm thực sự của Moskva, buộc Nga phải lộ rõ lập trường, đồng thời tạo điều kiện cho các nước trung gian (như Trung Quốc, Ấn Độ, hoặc Thổ Nhĩ Kỳ) tham gia thúc đẩy đàm phán.

Mặt khác, đây cũng là cách để Ukraina chủ động kiểm soát dư luận quốc tế, thể hiện rằng nước này sẵn sàng hòa đàm nhưng không đầu hàng, và nếu chiến tranh tiếp diễn, trách nhiệm không thuộc về Kyiv.

Lời đề nghị gặp mặt Tổng thống Nga Vladimir Putin của Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelenskyy là một động thái giàu tính chiến lược, thể hiện sự linh hoạt và nhạy bén trong điều hành quốc gia giữa chiến tranh. Dù biết rõ rằng xác suất thành công là không cao, đặc biệt trong bối cảnh hai bên còn rất xa nhau về lập trường, nhưng ông Zelenskyy hiểu rằng đôi khi một hành động mang tính biểu tượng cũng có thể tạo ra bước ngoặt lịch sử. Mong muốn hòa bình, an ninh cho người dân và tương lai đất nước là động lực lớn nhất thúc đẩy nhà lãnh đạo Ukraina đi đến quyết định đối thoại với đối thủ, dù điều đó chứa đầy rủi ro. Trong một thế giới đầy biến động, sự dũng cảm để mở ra cơ hội đàm phán có thể là cách duy nhất để chấm dứt bi kịch chiến tranh.

Tiến sĩ, Luật sư Nguyễn Thắng Cảnh