Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể: Chưa phát hiện 'lợi ích nhóm' khi triển khai khu phí không dừng

Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Quốc hội tiến hành Phiên họp chất vấn và trả lời về nhóm vấn đề thứ 4 thuộc lĩnh vực Giao thông.

Vì sao chưa hoàn thành việc triển khai thu phí không dừng?

Nêu câu hỏi chất vấn, đại biểu Đặng Hồng Sỹ (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận) cho biết, việc triển khai thực hiện thu phí không dừng bắt đầu thực hiện từ năm 2015. Tuy nhiên sau 5 năm triển khai thực hiện, đến nay việc này chưa hoàn thành; thời hạn theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là phải hoàn thành trước ngày 30/6/2022 gần như không thể đạt được. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết là nguyên nhân chính của việc chậm trễ này?

Trả lời các câu hỏi của đại biểu, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể cho biết, thu phí không dừng là công nghệ mới, cần ứng dụng để giúp việc đi lại và nộp thuế phí của người dân được tiện lợi, công khai, minh bạch. Chính phủ đã triển khai ứng dụng công nghệ này từ năm 2015, tuy nhiên trong quá trình triển khai đã gặp nhiều vướng mắc, do thói quen của người dân, vận hành gặp sơ suất kỹ thuật.

Năm 2017, Ủy ban Thường vụ Quốc hội có Nghị quyết giao Chính phủ đến năm 2019 phải triển khai xong việc này. Tuy nhiên, với số lượng làn đường lớn, Bộ đã không đáp ứng được theo đúng tiến độ Nghị quyết đề ra. Đến năm 2019, các dự án BOT đều có ít nhất 2 làn thu phí không dừng. Tuy nhiên, vì vấn đề tái cơ cấu của Tổng Công ty Đường cao tốc nên chậm tiến độ.

Theo chỉ đạo của Thủ tướng, đến ngày 30/6, toàn bộ các trạm BOT trừ trạm của Tổng Công ty Đường cao tốc phải lắp đầy đủ trạm thu phí không dừng ở các làn. Đến 31/7 sẽ hoàn thành toàn bộ lắp các trạm thu phí đầy đủ ở tất cả các làn đường.

Đưa ra giải pháp cho vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải nêu rõ, Bộ triển khai thành công thí điểm chỉ thu phí không dừng trên tuyến Hà Nội - Hải Phòng làm cơ sở mở rộng cho các tuyến cao tốc khác. Tăng cường công tác tuyên truyền, khuyến khích các phương tiện dán thẻ tham gia dịch vụ để phát huy tối đa hiệu quả hệ thống. Tiếp tục chỉ đạo các nhà cung cấp dịch vụ tập trung rà soát, kịp thời khắc phục các lỗi trong quá trình vận hành hệ thống. Thực hiện đúng quy định Hợp đồng BOT đã ký, cho phép các dự án được áp dụng mức phí theo lộ trình trong Hợp đồng trong năm 2022…

Chưa phát hiện lợi ích nhóm trong triển khai thu phí không dừng

Nêu ý kiến tranh luận về vấn đề thu phí không dừng, Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội) cho hay đã từng chất vấn Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể về triển khai thu phí không dừng. Bộ trưởng từng hứa với đại biểu “như đinh đóng cột” là đến cuối năm 2019 trạm thu phí không dừng sẽ được thực hiện trên toàn quốc. Tuy nhiên, kết quả đến bây giờ chúng ta đã thấy.

“Từ năm 2019 tới nay, chúng ta làm nửa vời, thiếu sự kiên quyết, chưa có hạn chót. Chúng ta làm nhưng chỉ được 1-2 luồng chưa có nhiều luồng. Nhiều lúc đi ngang qua, tôi cảm thấy rất kỳ lạ”, đại biểu nói.

Bày tỏ “rất mừng” khi Phó Thủ tướng Lê Văn Thành chỉ đạo sau 31/7 phải xả trạm BOT nếu chưa có thu phí không dừng, Đại biểu Nguyễn Anh Trí cho rằng, việc thu phí không dừng ở các trạm BOT còn nhằm mục đích quan trọng hơn đó là minh bạch hoạt động thu tiền, tài chính giao thông. Qua đây, chúng ta cũng tìm ra nguyên nhân của sự chần chừ, ngần ngại triển khai thu phí không dừng của các nhà đầu tư.

"Cử tri cho rằng ở đây có “sự gian lận, lợi ích nhóm”. Chúng ta phải trả lời “có thật” hay không và phải có biện pháp gì để ngăn chặn nếu có. Và cuối cùng, từ đó phải rút ra được kinh nghiệm gì để triển khai BOT trên toàn quốc?", Đại biểu Nguyễn Anh Trí nêu vấn đề.

Trao đổi lại với phần tranh luận của đại biểu và lý giải vì sao trước đây Bộ Giao thông vận tải xác định thời điểm hoàn thành thu phí tự động vào năm 2019, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nêu rõ, theo Đề án của Chính phủ đã giao, mỗi một trạm BOT ít nhất là 2 làn xe, thu phí tự động. Nếu dán thẻ không được nhiều thì việc đi trên các làn đường này cũng khó khăn. Thực hiện dán thẻ từ năm 2016 đến nay mới 3,2 triệu ô tô.

Đề án của Chính phủ, tất cả các trạm BOT đều có 2 làn xe là thu phí không dừng, đảm bảo đúng theo tiến độ dự án. Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải cho biết, tiến độ thực hiện cũng phải từng bước mở rộng dần ra, chứ không thể nào không có thẻ, chưa dán thẻ mà đã làm nhiều thì cũng không thể nào sử dụng được.

Lý giải quy định thời hạn đến 31/7/2022 không hoàn thành việc thu phí tự động thì phải xả trạm, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải cho biết là dựa trên cam kết của các đơn vị với Chính phủ. Đến thời điểm đó, trạm nào thực hiện xong thì tiến hành thu phí, trạm nào không xong thì phải xả trạm.

Về tái cơ cấu Tổng Công ty đường cao tốc (VEC), Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, vốn điều lệ của VEC chỉ có 1.000 tỷ đồng, còn vay hơn 120.000 ngàn tỷ đồng. Do đó khi tái cơ cấu thì không có thể vay tiếp, dẫn đến nhiều dự án liên quan đến VEC đều dừng không hoạt động được, không thi công được, kể cả là Bến Lức - Long Thành. Do đó, trong kỳ họp này, Quốc hội cũng đã cho cơ chế liên quan cấp phát vốn vay của nước ngoài về cho VEC. Từ đó, VEC có thêm nguồn vốn và có thể huy động vốn hoặc vay ngân hàng.

Trả lời câu hỏi có "lợi ích nhóm" trong triển khai thu phí không dừng hay không, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải khẳng định đây là dự án liên quan tới người dân, rất nhạy cảm và các cơ quan chức năng, kể cả Bộ Công an cũng rất quan tâm đến vấn đề này.

"Đến nay, chưa phát hiện lợi ích nhóm giữa các cơ quan nhà nước cấu kết với các nhà đầu tư. Bởi vì các nhà đầu tư hầu như độc lập toàn bộ, còn nếu có vấn đề gì bên trong thì cá nhân nào có vi phạm đều sẽ chịu trách nhiệm trước pháp luật. Chúng ta có bộ máy để kiểm tra, giám sát việc này", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể khẳng định.